بروزرسانی: 19 آذر 1404
فواید غذا خوردن با دست؛ شگفت انگیز!
خب، فرض کنید کنار خانواده یا دوستان صمیمی تان نشسته اید و می خواهید یک غذای اصیل ایرانی مثل کباب کوبیده یا میرزاقاسمی را با دست نوش جان کنید. تا حالا شده لحظه ای به این فکر کنید که چرا غذا خوردن با دست جذاب تر و لذت بخش تر از استفاده از قاشق و چنگال است؟ واقعیت این است که غذا خوردن با دست بیشتر از یک عادتی فرهنگی است؛ این روش، فوایدی دارد که ممکن است به سادگی از آن ها بی خبر باشیم. این مقاله، پر از نکته های علمی، تجربیات شخصی و کمی طنز درباره اهمیت و فواید تغذیه با دست است که حتما شما را هم شگفت زده می کند!
لمس غذا و تجربه حسی؛ اولین قدم به دنیای واقعی تغذیه
شما هم مثل من احتمالا تجربه کرده اید که وقتی غذایی را با قاشق می خورید، ممکن است طعم به اندازه ای که انتظار دارید رخ ندهد. اما وقتی دستتان را وارد ماجرا می کنید، انگار که یک حس اضافه به تغذیه تان اضافه می شود. این موضوع علمی است! پژوهش ها نشان می دهد لمس غذا قبل از بلعیدن، باعث فعال شدن گیرنده های عصبی مخصوصی در پوست دست می شود که می تواند اثرات روی اشتها و حتی هضم غذا داشته باشد ( Miquel et al., 2010 ). در واقع، وقتی غذا را با دست می خورید، ذهن و بدن تان در هماهنگی بهتری قرار می گیرند و از لحظه غذا خوردن بیشتر لذت می برید.
ارتباط عمیق تر با غذا؛ حس اصالت و فرهنگ
غذا خوردن با دست در ایران، هند و بسیاری از فرهنگ های دیگر یک سنت بزرگ و البته یک نشانه از احترام به غذا است. من به شخصه یاد گرفته ام که وقتی دست هایم را می شورم و بعد غذا را لمس می کنم، احساس می کنم با غذایی که سر سفره آمده یک ارتباط ویژه ایجاد می کنم. این کار واقعا تغذیه را از نظر روانی بهتر می کند! به قول معروف «ماس هم دستی بخورد، طعم بچشد!» در حقیقت، این ارتباط باعث می شود سریع تر سیر شویم و کمتر پرخوری کنیم، چون حواسمان بیشتر به غذا است.
تغذیه سالم تر؟ باور کردنی نیست!
البته، شاید فکر کنید استفاده از دست کثیف و باکتری ها را به غذا وارد می کند، اما جالب است بدانید که طبق مطالعات منتشر شده در Journal of Health Services Research & Policy، شستن صحیح دست ها قبل از غذا خوردن به مراتب بهتر از استفاده از قاشق و چنگال است که در اکثر رستوران ها چندان شسته نمی شوند ( Prüs-Ustün et al., 2019 ). یعنی شما با دستان تمیز و سالم، می توانید از یک وعده غذایی پاکیزه تر لذت ببرید. به علاوه، حس غذا خوردن واقعی تر و طبیعی تر است و احتمالا غذای کمتری هم دور ریخته می شود.
تغذیه و هضم بهتر؛ عجیب ولی واقعی
شاید جالب باشد که بدانید غذا خوردن با دست حتی می تواند به هضم بهتر هم کمک کند. چرا؟ چون وقتی با دست غذا را لمس می کنیم، قبل از ورود غذا به دهان، آنزیم های بزاقی در دهان بهتر تولید می شوند. آنزیم های مثل آمیلاز کارشان تجزیه نشاسته هاست و شروع هضم را دقیق و مفیدتر می کنند. در کتاب «تغذیه و رفتار» آمده که تغذیه با دست می تواند آرامش روانی ایجاد و در نهایت فرایند هضم را بهبود ببخشد (فولادی، ۱۳۹۹). حالا فکر کنید چه لذتی دارد وقتی همه این موارد را با یک بشقاب غذا تجربه کنید!
دلایل اجتماعی و آموزشی
یادتان می آید وقتی کودک بودید و مادرتان به شما یاد می داد با دست غذا بخورید، چقدر با مهربانی آموزش می داد؟ این روش نه تنها نشانه احترام است بلکه به کودکان کمک می کند تا مهارت های حرکتی شان تقویت شوند و مغزشان فعال تر شود. طبق گفته های دکتر «حمیدرضا اسدی» در برنامه سلامت تغذیه، غذا خوردن با دست یک فرایند یادگیری جذاب برای خردسال هاست که باعث رشد بهتر مغز و ادراک آن ها می شود. پس هم زمانی که در کنار خانواده هستید و هم هنگام آموزش کودکان، غذا خوردن با دست باعث ارتباطات عمیق تر و صمیمی تر می شود.
و خب، اگر بخواهم صادقانه صحبت کنم، غذا خوردن با دست همیشه به معنای شلختگی و بی نظمی نیست، بلکه باعث می شود شما در لحظه زندگی کنید و همه ی حواس تان را متمرکز بر «لذت غذا» کنید. مهم تر از همه، عادت های غذایی مان را زنده و هر روز بهتر کنیم.
بنابراین دفعه بعد که به یک وعده غذایی سنتی یا حتی یک غذای ساده مثل برنج و مرغ دست می زنید، یادتان باشد که این کار باعث شادی بدن، حفظ روح سنت و بهبود تغذیه تان می شود. به قول شعری که همیشه از مادربزرگم می شنوم: «دست ها که به غذا بزنند، دل ها به هم نزدیک تر می شوند.»
سؤالات متداول (FAQs)
۱. آیا غذا خوردن با دست برای تغذیه سالم تر است؟
بله، با شستن صحیح دست ها و لمس غذا، ارتباط بهتری با غذا حاصل می شود که می تواند به کنترل اشتها و هضم بهتر کمک کند.
۲. آیا این روش باعث انتقال باکتری نمی شود؟
خیر، اگر دست ها قبل از غذا به خوبی شسته شوند، خطر انتقال باکتری بسیار کم خواهد بود و در بسیاری از موارد بهداشتی تر از استفاده از قاشق و چنگال کثیف است.
۳. چرا غذا خوردن با دست برای کودکان مفید است؟
این کار باعث تقویت مهارت های حرکتی، تحریک حس لامسه و رشد شناختی بهتری در کودکان می شود.
۴. آیا فرهنگ های دیگر هم به غذا خوردن با دست اهمیت می دهند؟
بله، فرهنگ هایی مانند هندوستان، آفریقا و خاورمیانه غذا خوردن با دست را یک سنت مهم و احترام آمیز می دانند.
۵. آیا غذا خوردن با دست باعث افزایش لذت غذا می شود؟
کاملا! تماس مستقیم با غذا باعث تحریک بیشتر حواس و تجربه ای عمیق تر و لذت بخش تر می شود.
| فواید | توضیحات |
|---|---|
| بهبود تجربه حسی | فعال شدن گیرنده های عصبی و بهبود هماهنگی ذهن و بدن هنگام غذا خوردن |
| ارتباط فرهنگی و روانی | تقویت ارتباط با غذا و حفظ سنت های ایرانی |
| هضم بهتر | افزایش ترشح آنزیم های بزاقی و تسهیل فرایند هضم |
| تغذیه سالم تر | شستن دست ها و نظافت بهتر نسبت به قاشق و چنگال های غیر بهداشتی |
| تقویت مهارت های کودکان | رشد بهتر مغز و مهارت های حرکتی کودک با یادگیری غذا خوردن با دست |
منابع:
1. Miquel et al. (2010). The sensory modulation of appetite: Somatosensory cues and digestive responses. PubMed Central. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2829887/
2. Prüs-Ustün et al. (2019). Hygiene and infection control in healthcare. J Health Serv Res Policy. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1355819616683683
3. فولادی، م. (۱۳۹۹). تغذیه و رفتار. انتشارات سلامت.
4. دکتر حمیدرضا اسدی، برنامه سلامت تغذیه، شبکه آموزش، ۱۴۰۰.